Tiêu chuẩn thép xây dựng Việt Nam – Cập nhật mới nhất 2025

Nắm vững Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về thép xây dựng là yếu tố cốt lõi giúp bạn đảm bảo chất lượng và an toàn cho công trình. Bài viết này sẽ tập trung giải thích các TCVN quan trọng như TCVN 1651-1:2018 và TCVN 1651-2:2018, đồng thời cung cấp hướng dẫn chi tiết về yêu cầu kỹ thuật, các tiêu chuẩn liên quan, phương pháp nhận biết và lựa chọn thép xây dựng.

Tổng quan về TCVN – Tiêu chuẩn Việt Nam

TCVN là viết tắt của cụm từ “Tiêu chuẩn Việt Nam”, đây là hệ thống tiêu chuẩn quốc gia được xây dựng và ban hành bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tại Việt Nam. Đối với ngành thép xây dựng, TCVN đóng vai trò cốt lõi, thiết lập một khung pháp lý và kỹ thuật thống nhất.

Hệ thống TCVN quy định chi tiết về các đặc tính kỹ thuật, yêu cầu về thành phần hóa học, cơ lý tính (như giới hạn chảy, độ bền kéo, độ dãn dài), dung sai kích thước, hình dạng, phương pháp thử nghiệm và các yêu cầu quản lý chất lượng khác cho sản phẩm thép sử dụng trong các công trình xây dựng.

Tại Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về tiêu chuẩn hóa, và Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng là đơn vị trực thuộc giúp Bộ thực hiện chức năng này, bao gồm việc tổ chức xây dựng, thẩm định và công bố TCVN.

Mục đích chính của việc ban hành và áp dụng TCVN cho thép xây dựng là:

• Đảm bảo tính đồng bộ và chất lượng: Tạo ra một mặt bằng chung về chất lượng, giúp các sản phẩm thép từ các nhà sản xuất khác nhau có thể đáp ứng cùng một yêu cầu kỹ thuật cơ bản.
• Đảm bảo an toàn kỹ thuật: Quy định các chỉ tiêu cơ lý tối thiểu mà thép phải đạt được để đảm bảo khả năng chịu lực và an toàn cho kết cấu công trình.
• Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Giúp người mua hàng, nhà thầu, chủ đầu tư có cơ sở để lựa chọn và kiểm tra chất lượng thép.
• Tạo cơ sở pháp lý: Là căn cứ quan trọng cho việc quản lý chất lượng sản phẩm, kiểm định, giám định, chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy và nghiệm thu công trình xây dựng.

Tìm hiểu về các tiêu chuẩn thép xây dựng Việt Nam

Tiêu chuẩn TCVN 1651-1:2018

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 1651-1:2018 là quy định kỹ thuật cụ thể dành cho sản phẩm thép thanh tròn trơn, được sử dụng phổ biến làm cốt thép trong các kết cấu bê tông. Tiêu chuẩn này thay thế cho phiên bản cũ TCVN 1651-1:2008 và áp dụng chủ yếu cho sản phẩm ở dạng thanh thẳng hoặc dạng cuộn đã được nắn thẳng trước khi sử dụng. Lưu ý, tiêu chuẩn này không áp dụng cho thép tròn trơn được chế tạo lại từ thép tấm hoặc ray đường sắt.

Mác thép và ký hiệu:

TCVN 1651-1:2018 quy định ba mác thép chính cho thép thanh tròn trơn, được ký hiệu như sau:

• CB240-T:
  • CB: Viết tắt của “Cốt Bê tông”.
  • 240: Giá trị quy định tối thiểu của giới hạn chảy trên (ReH – Upper yield strength) hoặc giới hạn chảy quy ước (Rp0,2 – Proof strength, non-proportional extension) tính bằng Megapascal (MPa). Đây là ứng suất mà tại đó vật liệu bắt đầu biến dạng dẻo đáng kể.
  • T: Ký hiệu cho thép thanh tròn trơn.
• CB300-T: Tương tự, với giới hạn chảy danh nghĩa tối thiểu là 300 MPa.
• CB400-T: Tương tự, với giới hạn chảy danh nghĩa tối thiểu là 400 MPa.

Yêu cầu về cơ lý tính:

Các chỉ tiêu cơ lý tính là yếu tố then chốt đánh giá khả năng chịu lực và độ dẻo của thép. TCVN 1651-1:2018 quy định các giá trị tối thiểu như sau:

Bảng 1: Yêu cầu cơ lý tính của thép thanh tròn trơn theo TCVN 1651-1:2018

• Độ bền kéo (Rm – Tensile strength): Là ứng suất lớn nhất mà vật liệu chịu được trước khi bị phá hủy (đứt).
• Độ dãn dài sau đứt (A5 – Percentage elongation after fracture): Là chỉ số đo độ dẻo của thép, thể hiện khả năng biến dạng của thép trước khi bị đứt, tính trên chiều dài mẫu đo bằng 5 lần đường kính mẫu thử.

Yêu cầu về thử uốn nguội:

Thép thanh tròn trơn phải chịu được phép thử uốn nguội (Cold bend test) ở góc 180 độ quanh một gối uốn có đường kính quy định (phụ thuộc vào đường kính thanh thép) mà không xuất hiện vết nứt nhìn thấy bằng mắt thường trên bề mặt chịu kéo. Phép thử này nhằm kiểm tra độ dẻo và khả năng chịu biến dạng của thép khi gia công.

Đường kính danh nghĩa và sai lệch cho phép:

Tiêu chuẩn quy định rõ các loại đường kính danh nghĩa (kích thước danh định) cho thép tròn trơn và dung sai cho phép đối với đường kính này cũng như độ ôvan (sự sai khác giữa đường kính lớn nhất và nhỏ nhất trên cùng một mặt cắt ngang). Việc kiểm soát sai lệch kích thước đảm bảo tính đồng nhất của vật liệu khi đưa vào thi công.

Ghi nhãn:

Mỗi bó thép thanh tròn trơn phải có nhãn chắc chắn, ghi rõ ít nhất các thông tin sau:

• Tên hoặc dấu hiệu nhận biết của nhà sản xuất.
• Mác thép (ví dụ: CB240-T).
• Đường kính danh nghĩa.
• Số lô sản xuất hoặc dấu hiệu nhận biết lô hàng.
• Dấu hợp chuẩn (nếu có).

Tiêu chuẩn TCVN 1651-2:2018

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 1651-2:2018 quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với thép thanh vằn (thường gọi là thép gân), loại thép cốt bê tông có bề mặt gồ ghề để tăng cường khả năng liên kết cơ học với bê tông.

Tiêu chuẩn này thay thế cho TCVN 1651-2:2008 và áp dụng cho sản phẩm ở dạng thanh thẳng, dạng cuộn và các sản phẩm được nắn thẳng từ dạng cuộn. Tương tự thép tròn trơn, tiêu chuẩn này không áp dụng cho thép thanh vằn được chế tạo từ thép tấm hoặc ray đường sắt.

Ưu điểm chính của thép thanh vằn so với thép thanh tròn trơn là các gân (vằn) nổi trên bề mặt giúp tăng cường đáng kể lực bám dính giữa cốt thép và bê tông, qua đó nâng cao hiệu quả làm việc của kết cấu bê tông cốt thép, đặc biệt là trong các cấu kiện chịu kéo, uốn.

Mác thép và Ký hiệu:

TCVN 1651-2:2018 quy định các mác thép thanh vằn như sau:

• CB300-V:
  • CB: Viết tắt của “Cốt Bê tông”.
  • 300: Giá trị quy định tối thiểu của giới hạn chảy trên (ReH) hoặc giới hạn chảy quy ước (Rp0,2) tính bằng Megapascal (MPa).
  • V: Ký hiệu cho thép thanh vằn.
• CB400-V: Giới hạn chảy danh nghĩa tối thiểu là 400 MPa.
• CB500-V: Giới hạn chảy danh nghĩa tối thiểu là 500 MPa.
• CB600-V: Giới hạn chảy danh nghĩa tối thiểu là 600 MPa.

Yêu cầu về cơ lý tính:

Ngoài các chỉ tiêu cơ bản như giới hạn chảy và độ bền kéo, TCVN 1651-2:2018 còn quy định thêm các yêu cầu về tỷ số độ bền kéo/giới hạn chảy và độ dãn dài tổng ứng với lực lớn nhất.

Bảng 2: Yêu cầu cơ lý tính của thép thanh vằn theo TCVN 1651-2:2018

• Tỷ số Rm/ReH (Ratio of tensile strength to yield strength): Chỉ tiêu này thể hiện khả năng làm việc của thép sau khi chảy dẻo, đảm bảo kết cấu có dấu hiệu biến dạng rõ rệt trước khi bị phá hủy hoàn toàn. Giá trị tối thiểu thường được yêu cầu để đảm bảo tính dẻo và khả năng phân phối lại ứng suất.
• Độ dãn dài tổng ứng với lực lớn nhất (Agt – Percentage total elongation at maximum force): Là độ dãn dài lớn nhất mà thép đạt được tại thời điểm ứng suất đạt giá trị độ bền kéo (Rm). Chỉ tiêu này cũng phản ánh độ dẻo của vật liệu.

Yêu cầu về thử uốn:

Tương tự thép tròn trơn, thép thanh vằn phải chịu được thử uốn nguội mà không có vết nứt trên bề mặt. Góc uốn và đường kính gối uốn cụ thể được quy định trong tiêu chuẩn, phụ thuộc vào mác thép và đường kính thanh.

Yêu cầu về hình học và khối lượng:

TCVN 1651-2:2018 quy định chi tiết về:

• Đường kính danh nghĩa: Kích thước danh định của thanh thép.
• Hình dạng và kích thước gân: Chiều cao gân, bước gân, góc nghiêng gân và diện tích tương đối của gân (fR) phải nằm trong giới hạn cho phép để đảm bảo khả năng bám dính.
• Sai lệch khối lượng trên mét dài: Khối lượng thực tế của một mét thép không được sai lệch quá một tỷ lệ phần trăm nhất định so với khối lượng danh nghĩa.

Nhận biết thép thanh vằn đạt chuẩn:

Một điểm quan trọng để nhận biết thép thanh vằn là các ký hiệu được dập nổi trực tiếp trên thân cây thép. Theo quy định, trên mỗi thanh thép vằn phải có các thông tin sau được dập nổi cách nhau một khoảng nhất định:

1. Logo hoặc tên viết tắt của nhà sản xuất: Giúp xác định nguồn gốc sản phẩm. Ví dụ: Hòa Phát (HP), Pomina (P), Việt Ý (VIS)…
2. Ký hiệu mác thép: Thường chỉ ghi phần số của mác thép (ví dụ: “3” cho CB300-V, “4” cho CB400-V, “5” cho CB500-V, “6” cho CB600-V) hoặc ghi đầy đủ mác thép tùy nhà sản xuất.
3. Ký hiệu đường kính danh nghĩa: Ví dụ, số “16” chỉ đường kính 16mm.

Ví dụ cách đọc: Một đoạn trên cây thép có dập nổi “HP 4 16” có thể được hiểu là thép thanh vằn mác CB400-V, đường kính 16mm, do Hòa Phát sản xuất. Việc kiểm tra kỹ các ký hiệu này là rất cần thiết để đảm bảo mua đúng loại thép yêu cầu và tránh hàng giả, hàng kém chất lượng.

Tiêu chuẩn TCVN 1651-3:2008

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 1651-3:2008 đưa ra các quy định kỹ thuật cho sản phẩm lưới thép hàn, một dạng cốt thép được chế tạo sẵn dùng cho kết cấu bê tông. Tiêu chuẩn này tương đương với tiêu chuẩn quốc tế ISO 6935-3 và thay thế cho TCVN 6286:1997 trước đó.

Lưới thép hàn là sản phẩm được tạo thành từ các dây thép tròn trơn hoặc dây thép có gân (theo các tiêu chuẩn tương ứng như TCVN 3101 – Dây thép cacbon thấp kéo nguội dùng làm cốt thép bê tông) được hàn với nhau tại các điểm giao cắt theo một quy cách nhất định, tạo thành các ô lưới hình vuông hoặc chữ nhật. Sản phẩm có thể được cung cấp dưới dạng tấm phẳng hoặc dạng cuộn, tùy thuộc vào đường kính dây và kích thước ô lưới.

Các yêu cầu kỹ thuật chính trong TCVN 1651-3:2008 bao gồm:

• Cường độ chịu cắt của mối hàn: Đây là chỉ tiêu quan trọng nhất, đảm bảo tính toàn vẹn của lưới thép khi chịu lực. Tiêu chuẩn quy định giá trị cường độ chịu cắt tối thiểu mà mỗi mối hàn phải đạt được, thường được tính bằng một tỷ lệ phần trăm của lực kéo đứt yêu cầu của dây thép lớn hơn tại mối nối.
• Yêu cầu đối với vật liệu thép dây: Các dây thép sử dụng để sản xuất lưới hàn phải tuân thủ các yêu cầu về cơ lý tính (giới hạn chảy, độ bền kéo, độ dãn dài) và thành phần hóa học theo các tiêu chuẩn liên quan.
• Kích thước ô lưới: Khoảng cách tâm giữa các dây thép theo phương dọc và phương ngang phải đúng theo thiết kế và nằm trong giới hạn sai lệch cho phép.
• Đường kính dây: Đường kính danh nghĩa của các dây thép dọc và ngang phải đúng quy định.
• Sai lệch hình học và khối lượng: Tiêu chuẩn cũng quy định các sai lệch cho phép đối với kích thước tổng thể của tấm/cuộn lưới, độ vuông góc của các ô lưới và khối lượng danh nghĩa trên một đơn vị diện tích (kg/m²).

Ưu điểm và ứng dụng:

Việc sử dụng lưới thép hàn trong thi công mang lại nhiều lợi ích đáng kể:

• Đẩy nhanh tiến độ: Thay vì buộc từng thanh thép rời, việc trải các tấm lưới hàn giúp tiết kiệm thời gian và nhân công đáng kể.
• Đảm bảo chất lượng: Khoảng cách và vị trí cốt thép được cố định chính xác tại nhà máy, đảm bảo sự đồng đều và tuân thủ thiết kế.
• Giảm hao hụt: Hạn chế việc cắt vụn và nối buộc thép tại công trường.
• Nâng cao chất lượng bê tông: Sự ổn định của hệ lưới thép giúp kiểm soát tốt hơn vết nứt bê tông.

Lưới thép hàn được ứng dụng rộng rãi trong các hạng mục như sàn nhà, tường bê tông, đường băng sân bay, đường bê tông xi măng, ống cống bê tông, kết cấu bê tông đúc sẵn,…

Tiêu chuẩn TCVN 1811:2009

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 1811:2009 là một quy định kỹ thuật quan trọng, tập trung vào quy trình lấy mẫu (sampling) và chuẩn bị mẫu (sample preparation) đối với các sản phẩm thép và gang, nhằm phục vụ cho việc xác định chính xác thành phần hóa học của vật liệu. Tiêu chuẩn này áp dụng cho cả việc lấy mẫu từ kim loại ở trạng thái lỏng (trong quá trình sản xuất) và kim loại ở trạng thái rắn (thành phẩm hoặc bán thành phẩm).

Mục đích chính của TCVN 1811:2009 là đưa ra các phương pháp thống nhất và chuẩn hóa để đảm bảo rằng mẫu được lấy ra thực sự đại diện (representative) cho toàn bộ lô hàng hoặc mẻ nấu luyện.

Việc lấy mẫu đúng kỹ thuật là yếu tố tiên quyết để kết quả phân tích thành phần hóa học – bao gồm các nguyên tố quan trọng như Cacbon (C), Silic (Si), Mangan (Mn), Photpho (P), Lưu huỳnh (S) và các nguyên tố hợp kim khác – phản ánh chính xác bản chất và chất lượng vật liệu. Kết quả phân tích này là cơ sở để đánh giá sự phù hợp của thép với các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn sản phẩm (như TCVN 1651) và mục đích sử dụng dự kiến, đóng vai trò không thể thiếu trong công tác kiểm định chất lượng thép.

Tiêu chuẩn TCVN 6287:1997

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6287:1997, hoàn toàn tương đương với tiêu chuẩn quốc tế ISO 10065:1990, quy định phương pháp thử nghiệm quan trọng để đánh giá độ dẻo của thép thanh cốt bê tông: phép thử uốn (bend test) và phép thử uốn lại (rebend test).

Mục đích chính của phép thử uốn là xác định khả năng của thép chịu biến dạng dẻo (plastic deformation) khi được uốn nguội xung quanh một gối uốn có đường kính tiêu chuẩn, đến một góc uốn nhất định (thường là 180 độ đối với thép tròn trơn và 90 độ đối với thép vằn, tùy thuộc vào mác thép và đường kính cụ thể theo TCVN 1651). Yêu cầu là sau khi uốn, bề mặt ngoài của vùng uốn không được xuất hiện vết nứt có thể quan sát bằng mắt thường hoặc kính lúp độ phóng đại thấp.

Phép thử uốn lại (nếu được yêu cầu trong tiêu chuẩn sản phẩm) được thực hiện để đánh giá ảnh hưởng của hiện tượng hóa già do biến dạng (strain ageing) đối với độ dẻo của thép. Quy trình này thường bao gồm việc uốn mẫu đến một góc nhất định, sau đó xử lý nhiệt (làm già hóa nhân tạo) rồi uốn lại mẫu đến góc ban đầu hoặc một góc nhỏ hơn.

Ý nghĩa thực tiễn của các phép thử này là vô cùng quan trọng trong kiểm định chất lượng thép. Chúng đảm bảo rằng thép cốt bê tông cung cấp cho công trình có đủ độ dẻo cần thiết để có thể được gia công dễ dàng tại công trường (như bẻ móc, uốn đai…) mà không bị nứt gãy hay phá hủy giòn, duy trì được tính toàn vẹn và khả năng chịu lực trong kết cấu.

Tiêu chuẩn TCVN 7937-1:2013

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7937-1:2013, tương đương với tiêu chuẩn quốc tế ISO 15630-1:2010, là một phần quan trọng trong hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, nhưng cần phân biệt rõ với các tiêu chuẩn thuộc bộ TCVN 1651. Tiêu chuẩn này không quy định yêu cầu kỹ thuật cho sản phẩm thép mà tập trung vào các phương pháp thử nghiệm (testing methods) áp dụng riêng cho thép làm cốt bê tông dự ứng lực (prestressing steel).

Loại thép này, thường tồn tại dưới dạng thanh cường độ cao, dây hoặc tao cáp (strands), được sử dụng trong các kết cấu bê tông dự ứng lực (prestressed concrete) và có những yêu cầu kỹ thuật đặc thù, khắt khe hơn nhiều so với thép cốt bê tông thông thường (như thép theo TCVN 1651). Các yêu cầu này bao gồm giới hạn chảy và độ bền kéo rất cao, cùng các chỉ tiêu đặc biệt như độ chùng (relaxation – sự suy giảm ứng suất theo thời gian dưới tải trọng không đổi) và khả năng chịu mỏi.

Do đó, TCVN 7937-1:2013 chỉ định các quy trình thử nghiệm chuyên biệt để xác định các đặc tính cơ lý quan trọng này của thép dự ứng lực, đảm bảo vật liệu đáp ứng được các yêu cầu thiết kế phức tạp và điều kiện làm việc khắc nghiệt của kết cấu bê tông dự ứng lực. Việc hiểu rõ phạm vi của tiêu chuẩn này giúp tránh nhầm lẫn với các tiêu chuẩn áp dụng cho thép cốt bê tông thông thường.

Tại sao việc tuân thủ TCVN thép xây dựng lại quan trọng?

Việc tuân thủ các Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) đối với thép xây dựng không đơn thuần là một yêu cầu kỹ thuật, mà thực sự là yếu tố sống còn đối với sự thành công và an toàn của mọi dự án xây dựng.

Bỏ qua hoặc xem nhẹ các quy định này có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường. Dưới đây là những lý do then chốt giải thích tại sao việc áp dụng đúng TCVN lại quan trọng đến vậy:

Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kết cấu công trình

Thép là vật liệu chịu lực chính trong hầu hết các kết cấu bê tông cốt thép. Chất lượng thép đạt chuẩn TCVN đồng nghĩa với việc các chỉ tiêu cơ lý tính (như giới hạn chảy, độ bền kéo, độ dãn dài) đáp ứng đúng các yêu cầu tính toán trong thiết kế. Điều này đảm bảo kết cấu có đủ khả năng chịu tải trọng dự kiến, vận hành ổn định và bền vững theo thời gian, góp phần tạo nên một an toàn công trình vững chắc.

Ngược lại, việc sử dụng thép kém chất lượng, không đáp ứng TCVN, tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng: kết cấu không đủ khả năng chịu lực, có thể dẫn đến biến dạng quá mức, nứt vỡ, thậm chí sập đổ, gây nguy hiểm đến tính mạng con người và làm giảm đáng kể tuổi thọ công trình.

Đáp ứng yêu cầu pháp lý và nghiệm thu

Tại Việt Nam, các TCVN về vật liệu xây dựng, đặc biệt là thép, thường được viện dẫn và trở thành yêu cầu bắt buộc trong các Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia (QCVN) về xây dựng, cũng như trong hồ sơ thiết kế, chỉ dẫn kỹ thuật và hợp đồng thi công.

Do đó, TCVN chính là cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị tư vấn giám sát và chủ đầu tư tiến hành kiểm tra, kiểm soát chất lượng và nghiệm thu công trình. Việc sử dụng thép không có chứng nhận phù hợp TCVN hoặc không đáp ứng các yêu cầu của tiêu chuẩn là vi phạm quy định, dẫn đến việc hạng mục hoặc toàn bộ công trình không được nghiệm thu, gây đình trệ tiến độ, phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến tính pháp lý của dự án.

Phòng tránh rủi ro từ thép kém chất lượng

Thị trường vật liệu xây dựng luôn tiềm ẩn nguy cơ xuất hiện thép giả, thép nhái thương hiệu, thép không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc thép kém chất lượng được tuồn vào công trình. Những loại thép này thường có giá rẻ hơn nhưng không đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật quan trọng: có thể thiếu hụt giới hạn chảy, độ bền kéo thấp, độ dẻo không đạt, thành phần hóa học chứa nhiều tạp chất có hại, sai lệch kích thước, khối lượng…

Việc nắm vững và yêu cầu tuân thủ TCVN, kết hợp với các biện pháp kiểm tra đầu vào (như kiểm tra CQ, nhãn mác, ngoại quan), giúp các nhà thầu, đơn vị mua hàng sàng lọc và loại bỏ các loại thép không đạt chuẩn này, giảm thiểu rủi ro xây dựng không đáng có.

Xây dựng uy tín và nâng cao hiệu quả đầu tư

Chất lượng công trình là thước đo quan trọng nhất khẳng định năng lực và uy tín nhà thầu, chủ đầu tư. Sử dụng thép đạt tiêu chuẩn thép TCVN góp phần tạo nên những công trình bền vững, an toàn, nhận được sự tin tưởng từ khách hàng và cộng đồng.

Hơn nữa, việc đảm bảo chất lượng vật liệu ngay từ đầu giúp giảm thiểu chi phí sửa chữa, khắc phục sự cố trong quá trình thi công và chi phí bảo trì, bảo dưỡng trong quá trình sử dụng, mang lại hiệu quả đầu tư lâu dài.

Tóm lại, tuân thủ TCVN không chỉ là nghĩa vụ mà còn là trách nhiệm cốt lõi của mọi cá nhân, tổ chức tham gia vào hoạt động xây dựng, nhằm đảm bảo an toàn, chất lượng, tính pháp lý và hiệu quả cho mỗi công trình.

Cách nhận biết và lựa chọn thép đạt chuẩn TCVN

Việc kiểm tra thép trước khi đưa vào sử dụng là một khâu cực kỳ quan trọng, đòi hỏi sự cẩn trọng và kiến thức nhất định để đảm bảo chất lượng công trình. Dưới đây là các bước thực tế giúp nhận biết và chọn thép xây dựng đạt chuẩn TCVN:

Bước 1: Kiểm tra hồ sơ chất lượng (Giấy tờ chứng nhận)

Đây là bước đầu tiên và không thể bỏ qua. Yêu cầu nhà cung cấp cung cấp đầy đủ các giấy tờ sau:

• Chứng chỉ chất lượng của nhà sản xuất (CQ – Certificate of Quality): Đây là tài liệu do chính nhà máy thép cấp, xác nhận chất lượng của lô hàng sản xuất. Cần kiểm tra kỹ các thông tin trên CQ:
  • Tên và địa chỉ nhà sản xuất.
  • Tên sản phẩm, mác thép (ví dụ: CB400-V), đường kính danh nghĩa.
  • Số lô sản xuất, ngày sản xuất.
  • Kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu cơ lý chính: Giới hạn chảy (ReH), độ bền kéo (Rm), độ dãn dài (A5 hoặc Agt). Đối chiếu các kết quả này với yêu cầu tối thiểu quy định trong TCVN 1651-1:2018 (Bảng 1) hoặc TCVN 1651-2:2018 (Bảng 2) tương ứng với mác thép.
  • Kết quả phân tích thành phần hóa học (thường là C, Si, Mn, P, S).
• Chứng nhận hợp chuẩn: Đây là bằng chứng khách quan và có giá trị pháp lý cao nhất, do một tổ chức chứng nhận độc lập (bên thứ ba) được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ định cấp. Chứng nhận này xác nhận rằng sản phẩm thép của nhà sản xuất đó phù hợp với các yêu cầu của TCVN (ví dụ: TCVN 1651-1:2018, TCVN 1651-2:2018). Hãy đảm bảo chứng nhận hợp chuẩn còn hiệu lực.

Bước 2: Kiểm tra nhãn mác và ký hiệu trên thép

Thông tin trên sản phẩm thực tế phải khớp với hồ sơ chất lượng.

• Đối với thép bó (thép tròn trơn, thép cuộn): Kiểm tra nhãn mác thép (tem) được gắn chắc chắn trên mỗi bó. Tem nhãn phải rõ ràng, không bị rách nát hay tẩy xóa, ghi đầy đủ thông tin: Tên/logo nhà sản xuất, địa chỉ, tên sản phẩm, mác thép, đường kính, khối lượng bó, số lô, ngày sản xuất, có thể có dấu hợp chuẩn (CR). Đối chiếu các thông tin này với CQ và đơn đặt hàng.
• Đối với thép cây vằn: Quan sát kỹ ký hiệu thép được dập nổi trực tiếp trên thân cây thép. Các thông tin cần có bao gồm:
  • Logo hoặc tên viết tắt của nhà sản xuấ.
  • Ký hiệu mác thép (thường là số chỉ giới hạn chảy: 3, 4, 5, 6 tương ứng CB300-V, CB400-V, CB500-V, CB600-V).
  • Ký hiệu đường kính danh nghĩa (ví dụ: 10, 12, 16, 18, 20…).

Các ký hiệu này phải được dập sắc nét, rõ ràng, khoảng cách đều đặn và nhất quán trên suốt chiều dài cây thép. Đây là dấu hiệu quan trọng để phân biệt thép chính hãng.

Bước 3: Kiểm tra ngoại quan sản phẩm

Kiểm tra bằng mắt thường và các dụng cụ đơn giản là bước không thể thiếu khi nhận hàng tại công trường hoặc kho:

• Màu sắc: Thép xây dựng mới thường có màu xanh đen đặc trưng của lớp oxit sắt bảo vệ tự nhiên. Tránh các lô thép có màu gỉ sét đỏ hoặc vàng không đều, loang lổ, cho thấy thép có thể đã lưu kho quá lâu hoặc bảo quản không đúng cách.
• Bề mặt: Bề mặt thép phải đồng đều. Đối với thép tròn trơn, bề mặt phải nhẵn. Đối với thép vằn, các gân thép phải đều, rõ nét, không bị sứt mẻ, mất gân. Không chấp nhận thép có các khuyết tật bề mặt như nứt, rỗ, gấp nếp, bavia sắc nhọn.
• Tiết diện và hình dạng: Đầu các cây thép phải có tiết diện tròn đều (thép tròn trơn) hoặc tương đối tròn, không bị biến dạng hay ôvan quá mức. Thân thép phải thẳng, không cong vênh bất thường.
• Kích thước: Nếu có nghi ngờ, sử dụng thước kẹp để đo đường kính thực tế của một vài cây thép ngẫu nhiên trong lô hàng. So sánh kết quả đo với đường kính danh nghĩa và dung sai cho phép quy định trong TCVN.

Bước 4: Lựa chọn nhà cung cấp uy tín

Nguồn gốc sản phẩm là yếu tố quyết định đến chất lượng. Việc lựa chọn đúng nhà cung cấp thép uy tín sẽ giúp giảm thiểu đáng kể các rủi ro:

• Ưu tiên làm việc với các đơn vị phân phối lớn, có kinh nghiệm lâu năm, là đại lý chính thức của các nhà máy sản xuất thép có thương hiệu.
• Nhà cung cấp uy tín luôn cam kết cung cấp sản phẩm chính hãng, đúng chủng loại, đúng TCVN, và quan trọng nhất là cung cấp đầy đủ, minh bạch hồ sơ chứng chỉ chất lượng (CQ) và chứng nhận hợp chuẩn hợp lệ.
• Họ cũng có đội ngũ nhân viên am hiểu về sản phẩm, có thể tư vấn kỹ thuật, giúp khách hàng chọn thép xây dựng phù hợp nhất với yêu cầu cụ thể của từng dự án.

Trung Dũng Steel là một trong những đối tác cung cấp thép đáng tin cậy, được nhiều nhà thầu và chủ đầu tư lớn lựa chọn. Với cam kết về chất lượng sản phẩm theo đúng tiêu chuẩn, nguồn gốc rõ ràng và dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp, Trung Dũng Steel luôn đồng hành cùng khách hàng để đảm bảo chất lượng và tiến độ cho mọi công trình.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

TCVN 1651:2018 có phải là tiêu chuẩn bắt buộc áp dụng không?

TCVN 1651:2018 là bộ Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) quy định yêu cầu kỹ thuật cho thép cốt bê tông thông dụng (thanh tròn trơn và thanh vằn). Về bản chất, TCVN là tiêu chuẩn quốc gia, được công bố để khuyến khích áp dụng.

Tuy nhiên, tính bắt buộc áp dụng của TCVN 1651:2018 thường phát sinh khi:

1. Tiêu chuẩn này được viện dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp trong các Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia (QCVN) về an toàn công trình xây dựng hoặc các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. Khi đó, việc tuân thủ TCVN 1651 trở thành yêu cầu pháp lý.
2. Tiêu chuẩn này được quy định là yêu cầu bắt buộc trong hồ sơ thiết kế, chỉ dẫn kỹ thuật, hồ sơ mời thầu hoặc hợp đồng xây dựng của một dự án cụ thể.

Do đó, trong thực tế thi công và quản lý chất lượng xây dựng tại Việt Nam, việc tuân thủ TCVN 1651:2018 đối với thép cốt bê tông là gần như bắt buộc, đóng vai trò quan trọng và là cơ sở chính yếu cho công tác kiểm tra, giám sát và nghiệm thu công trình.

Làm sao phân biệt thép của các nhà sản xuất lớn đạt chuẩn TCVN?

Để phân biệt thép của các nhà sản xuất lớn và đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn TCVN, cần kết hợp nhiều phương pháp kiểm tra một cách cẩn thận:

1. Kiểm tra hồ sơ chất lượng (CQ) và Chứng nhận hợp chuẩn: Đây vẫn là bước quan trọng hàng đầu. Yêu cầu nhà cung cấp xuất trình đầy đủ CQ gốc của lô hàng và Chứng nhận hợp chuẩn TCVN 1651 còn hiệu lực do bên thứ ba cấp cho nhà sản xuất đó. Thông tin trên giấy tờ phải khớp với thông tin lô hàng thực tế.
2. Kiểm tra ký hiệu dập nổi trên thân thép (đối với thép vằn): Đây là dấu hiệu nhận diện trực quan và khó làm giả nhất. Mỗi nhà sản xuất lớn đều có ký hiệu thép dập nổi đặc trưng và được đăng ký bảo hộ.
3. Quan sát hệ thống nhận diện thương hiệu: Các hãng lớn thường có hệ thống nhận diện riêng khá nhất quán:
   • Màu sắc tem nhãn: Mỗi nhà sản xuất có thể quy định màu sắc riêng cho tem nhãn trên bó thép tương ứng với từng loại mác thép hoặc đường kính.
   • Logo trên tem nhãn: Logo phải đúng mẫu mã, màu sắc đã được công bố.
   • Quy cách bó thép: Cách thức bó thép, đai thép cũng có thể là một dấu hiệu nhận biết.
4. Mua hàng từ nguồn đáng tin cậy: Cách tốt nhất để đảm bảo mua được thép chính hãng, đạt chuẩn TCVN là lựa chọn các đại lý thép ủy quyền hoặc nhà phân phối chính thức của các thương hiệu lớn. Các đơn vị này thường có hệ thống kho bãi đạt chuẩn, quy trình kiểm soát chất lượng đầu vào và cam kết về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Tránh mua hàng từ các nguồn trôi nổi, không rõ ràng hoặc có giá rẻ bất thường.

Kết hợp đồng thời các phương pháp kiểm tra trên sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mua phải thép giả, thép kém chất lượng, đảm bảo thép sử dụng cho công trình là hàng chính hãng và tuân thủ đầy đủ yêu cầu của TCVN.

Thép nhập khẩu vào Việt Nam có cần tuân thủ TCVN không?

Về nguyên tắc, thép nhập khẩu vào Việt Nam để sử dụng trong các công trình xây dựng cũng phải đảm bảo chất lượng và an toàn tương đương với các yêu cầu của TCVN. Việc chứng minh sự phù hợp này có thể thực hiện theo một số cách:

1. Chứng nhận hợp chuẩn/hợp quy theo TCVN: Đây là phương pháp phổ biến nhất. Đơn vị nhập khẩu phải tiến hành các thủ tục thử nghiệm, đánh giá và chứng nhận hợp chuẩn (đối với sản phẩm thuộc phạm vi TCVN 1651) hoặc hợp quy (nếu có quy định trong QCVN) tại các tổ chức giám định, chứng nhận được chỉ định ở Việt Nam. Sản phẩm chỉ được thông quan và đưa vào sử dụng khi có chứng nhận phù hợp với TCVN tương ứng.
2. Thừa nhận tiêu chuẩn nước ngoài: Trong một số trường hợp nhất định (thường áp dụng cho các dự án có yếu tố nước ngoài hoặc sử dụng các loại thép đặc biệt chưa có TCVN tương đương), cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền hoặc chủ đầu tư có thể xem xét chấp thuận việc sử dụng thép sản xuất theo các tiêu chuẩn quốc tế phổ biến khác như ASTM (Hoa Kỳ), JIS (Nhật Bản), BS (Anh), DIN (Đức), GB (Trung Quốc)…

Như vậy, dù sản xuất trong nước hay nhập khẩu, thép xây dựng sử dụng tại Việt Nam đều phải chứng minh được sự phù hợp với các yêu cầu kỹ thuật và an toàn, trong đó TCVN là hệ quy chiếu quan trọng hàng đầu.

Trung Dũng Steel – Nhà cung cấp thép giá tốt, chất lượng hiện nay

Tại Trung Dũng Steel, chúng tôi tin rằng giá trị mang đến cho khách hàng không chỉ nằm ở chất lượng sản phẩm thép. Đó còn là sự tận tâm trong từng khâu dịch vụ, từ tư vấn chuyên nghiệp đến chính sách giá cả cạnh tranh, nhằm mang lại giải pháp tối ưu và hiệu quả kinh tế cao nhất cho đối tác.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ chi tiết hơn về các loại thép xây dựng như thép ống, thép cây, thép cuộn,… Liên hệ với chúng tôi ngay để được hỗ trợ:

Xem thêm:

• 1m sắt phi 6 nặng bao nhiêu kg? Giải đáp chi tiết
• Đừng mua thép khi bạn chưa biết những điều này
• Định hướng người tiêu dùng về sản phẩm thép

Việc nắm vững và tuân thủ các Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), đặc biệt là bộ tiêu chuẩn TCVN 1651 cho thép cốt bê tông, là yêu cầu cơ bản và thiết yếu trong ngành xây dựng tại Việt Nam. Mong bài viết sẽ giúp ích cho bạn.